In het begin van de vorige eeuw was navigeren op de Zuiderzee vooral een kwestie van veel kennis van de kust Silhouetten. In de huidige tijd dat kaartplotters op de vloot niet meer weg te denken zijn, is de waarde van kustsilhouetten als navigatiemiddel te verwaarlozen, maar ze blijven spreken tot de verbeelding.
In 1915 zijn, op initiatief van de ANWB veel Zuiderzee-Silhouetten in beeld gebracht. Voor een 5-daagse rondtocht over de Zuiderzee werd de stoomsleepboot Zuyderzee van de Amsterdamse rederij Bergmann gecharterd. Tekenaar E. Bokhorst tekende in die 5 dagen, terwijl ze 350 kilometer kust passeerden, 145 silhouetten. Maar het boek kreeg ook tekst. De journalist Tom Schilderoort schreef het verhaal over de 5-daagse Zuiderzeereis met veel aandacht voor wat ze allemaal op het water tegenkwamen.
De equipage vertrok op de dinsdagochtend na Pasen om 6 uur ‘s morgens vanaf de Gelderse Kade in Amsterdam, toen nog een druk gebruikt onderdeel van het havengebied. ‘Bij ton 15’, ergens tussen het IJ-vuur en Pampus, ging de Zuyderzee ten anker voor de eerste tekeningen: Ransdorp, Uitdam, Pampus en Muiden. Terwijl ze daar lagen passeerde de stoomboot van de veerdienst Kampen-Amsterdam, die in 1960 zou worden opgeheven. Voorbij Marken en Volendam wachtte het gezelschap een spectaculair beeld van een groot aantal botters die vóór de wind, onder grootzeil, breefok en fok, steeds getweeën een enorm net voortzeulden, de zg. ‘wonderkuil’. Bij Enkhuizen passeerde de ‘wagenboot’ die spoorwegwagons tussen Enkhuizen en Stavoren vervoerde. In de spoorhaven in Stavoren duidt thans een restant rails nog op de plaats waar de spoorwegwagons werden overgezet. Marken en Urk waren nog eilanden. Schilperoort constateerde echter dat Marken, vlakbij de vaste wal gelegen, al geheel op ‘vreemdelingen-exploitatie’ gericht was. ‘De kinderen leren er tegelijkertijd met de woorden ‘vader’ en ‘moeder’ ook het woord ‘money’. Op het meer geïsoleerde Urk daarentegen werd hij getroffen door de ‘volle lentetooi’, de ‘kleurige bewoners’ en de bedrijvigheid. Allemaal beelden van een wereld die definitief tot het verleden behoort, maar waarop we in een document als Zuiderzee-silhouetten nog heel even een blik mogen werpen.
De herdruk (2021) van Zuiderzee-Silhouetten is verzorgd door Bas Hoffmann (telefoon 0617106448). Prijs 20 euro, inclusief verzendkosten. Exemplaren kunnen besteld worden door overmaking van dit bedrag op bankrekening NL35RABO0317364219 o.v.v. “Zuiderzee-Silhouetten” t.n.v. B. Hoffmann.